Pobocza stanowią istotny element w przekroju drogi. Budowane są zarówno wzdłuż ulic, które charakteryzuje przeważnie przekrój krawężnikowy, jak i na drogach zamiejskich, gdzie ich znaczenie jest bardzo duże. Prawidłowo wykonane i utrzymywane pobocza, nie tylko utwardzone, lecz także gruntowe, pozwalają zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa ruchu na drodze oraz odpowiednie warunki odwodnienia powierzchniowego.
Niestety często się zdarza, że nie przywiązujemy należytej uwagi do ich bieżącego utrzymania i napraw. Z czasem prowadzi to do licznych uszkodzeń utrudniających poruszanie się pojazdom, a nierzadko także do znaczącego pogorszenia warunków odwodnienia jezdni i występowania rozległych zastoisk wodnych. W niniejszym artykule omówiono najczęściej stosowane rodzaje poboczy z opisem procesów powstawania uszkodzeń, a także podano propozycje metod napraw zniszczonych odcinków.
Naprawy poboczy utwardzonych (asfaltowych, betonowych, z elementów prefabrykowanych) nie różnią się zasadniczo od technologii napraw nawierzchni jezdni, w związku z czym w artykule największy nacisk położono na problematykę budowy i utrzymania poboczy nieutwardzonych (gruntowych).
Funkcje i ocena stanu poboczy
Pobocza, zarówno gruntowe, jak i utwardzone, pełnią kilka podstawowych funkcji w przekroju drogi. Przeznaczone są między innymi do chwilowego postoju pojazdów, ruchu pieszych w przypadku braku wydzielonego chodnika, ustawiania urządzeń bezpieczeństwa ruchu i znaków drogowych, barier energochłonnych, ekranów akustycznych, bramownic itp. Ponadto pobocza gruntowe pełnią także funkcję elementu odwodnienia powierzchniowego. W przypadku dróg zamiejskich wody opadowe poprzez pobocze kierowane są przeważnie do rowów przydrożnych lub melioracyjnych.
Wyróżniamy pobocza nieutwardzone, czyli pobocza gruntowe (odpowiednio wyprofilowane i zagęszczone, często umocnione trawą), oraz pobocza utwardzone (asfaltowe, betonowe, z elementów prefabrykowanych, z destruktu asfaltowego). Pobocza utwardzone mogą dodatkowo pełnić funkcję części jezdni przeznaczonej do częściowego przejęcia ruchu powolnego (np. pojazdy rolnicze), a także do ułatwienia manewrów wyprzedzania i wymijania. Jeżeli mają odpowiednią nośność oraz wystarczającą szerokość, mogą być również przeznaczone do postoju pojazdów. W przypadku budowy poboczy gruntowych ewentualny ruch i postój pojazdów należy ograniczyć do minimum, aby uniknąć ich szybkiego zniszczenia.
Przy ocenie stanu poboczy gruntowych można się wspierać tabelą 1., przedstawiającą cztery oceny (od stanu dobrego do krytycznego) z opisem poszczególnych poziomów uszkodzeń. Ocenę należy zawsze wykonywać oddzielnie dla pobocza po lewej i prawej stronie jezdni, określając odcinki charakteryzujące się poszczególnym stanem technicznym. Odcinki ocenione jako niezadowalające lub złe/ krytyczne wymagają zabiegów remontowych. Zaniechanie naprawy pobocza może w krótkim czasie doprowadzić do postępującej degradacji nawierzchni bitumicznej (w przypadku zaniżenia pobocza) lub w znaczący sposób zmniejszyć poziom bezpieczeństwa ruchu na danym odcinku drogi (zawyżenie pobocza).
Na fotografiach nr 1–3 przedstawiono przykłady dobrze utrzymanych poboczy przylegających do jezdni asfaltowej.
Procesy zniszczenia poboczy
Na rysunku nr 1
[ . . . ]
Aby przeczytać artykuł w wersji elektronicznej, musisz posiadać opłaconą PRENUMERATĘ.
